Mało kto wie, że herb Nowego Dworu Gdańskiego - młodzian
z łopatą, stojący na brzegu rzeki i wału, z trzcinami w tle
- przedstawia właśnie "Olendra". Bez nich te tereny wyglądałyby zupełnie inaczej.
Takich wsi, osad i kolonii założonych na prawie holenderskim na samym szlaku Wisły było 136! Przetrwali na polskich ziemiach przez wieki, aż do 1945 r., kiedy wysiedlono ich wraz z całą ludnością niemiecką. Jeszcze w okresie międzywojennym największa gmina w Mątwach liczyła ponad 500 osób. Teraz ocalały po nich tylko kanały i groble, zrujnowane cmentarze, piękne domostwa na "terpach", nieliczne ocalałe dawne zbory, na przykład w Kazuniu nad Wisłą. I wdzięczna pamięć, którą próbuje ocalić wielu ludzi.
Komentarze i uzupełnienia:
Odsyłam do książki: Edmund Kizik, "Menonici w Gdańsku, Elblągu i na Żuławach Wiślanych w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku" wydanej przez Gdańskie Towarzystwo Naukowe.
Polecam także świetną stronę Gdańskiej Grupy Rowerowej "Bez Nazwy", której członkowie penetrują i opisują szlaki z zabytkami kultury menonitów. Znakomite teksty, bardzo dobrze udokumentowane szlaki (z galeriami zdjęć). Idealny "kompas" na poznawanie nie tylko Żuław. (http:/podroze.szymanskich.net)
